Küresel Ekonomi Nereye Gidiyor?

Bazıları FED’in aceleci davrandığını söylerken, bazıları da yükselen piyasaların hazırlıksız oluşuna dikkati çekti. Ancak, denkleme katılan ülke sayısı arttıkça olumsuzluklar da artıyor.   
   
FED, faizleri düşük tutarak Amerikan ekonomisini canlandırmak için piyasaya milyarlarca dolarlık likidite yarattığında, yatırımcılar, daha fazla faiz getirisi sunan yükselen ekonomilere yöneldi. Ancak Amerikan ekonomisi canlanma belirtileri gösterince FED, para musluğunu kısma kararı aldı.

Bunun sonucunda, Dünya Bankası raporunda ekonomist Andrew Burns’un de işaret ettiği gibi, yatırımlar yükselen ekonomilerden çıkıp faizlerin yeniden yükseldiği gelişmiş ülkelere kaymaya başladı. Burns'e göre analizler, sermayenin Amerika gibi gelişmiş ülkelere yönelmeye başlamasıyla, yükselen ekonomilerin ulusal gelirlerinde düşüş yaşanacağını gösteriyor.
 
Sermaye kaçışı, zaten yavaşlama sürecine giren Brezilya’dan Hindistan’a uzanan gelişmekte olan ülkelerin işini zorlaştırıyor.   
 
Geçen ay Türk Lirası’nın değeri rekor seviyede düşünce, Merkez Bankası, temel faiz oranlarını beklenenden daha da yukarı çekti.
 
Ardından, liranın değeri kısa süreli yükseldi, ancak ekonomist Özlem Demirci’ye göre kararın bedeli ağır. Faiz artışının ekonomik büyümeye olumsuz etki etmesine kesin gözüyle bakan Demirci, borçlanma ve borç verme faizleri yükseldiğinden bunun etkisinin GSYH’da hissedileceğini belirtiyor.   
 
Arjantin Merkez Bankası ise müdahalede bulunmadı ve Peso’un değeri son 10 yılın en alt seviyesine düştü. Benzer sıkıntılar, diğer yükselen piyasalara da sıçrayınca, yatırımcılar, bu ülkelerin paralarını hızla elden çıkarmaya başladı.
 
Peterson Enstitüsü’nden William Cline’a göre, gelişmelerin tek sorumlusu Amerika Merkez Bankası değil: "Arjantin’de enflasyon çok yüksekti ama yetkililer bu rakamları kamuoyundan gizledi. Türkiye’de ise siyasi skandallar ve dev bir cari açık sorunu var.”
 
Cline, her ülkenin farklı sorunları dikkate alındığında, bu kırılmanın kaçınılmaz olduğunun altını çiziyor ve Brezilya örneğini veriyor: “Brezilyalılar kısa süre öncesine kadar, FED’in politikaları yüzünden kendi ülkelerine akan paradan şikayet ediyor, kur savaşlarının, rekabet güçlerini azalttığını iddia ediyorlardı. Şimdiyse paranın değeri bence gerçek yerine oturdu.”
 
Şimdilik, dünyanın en büyük dolar rezervine sahip Çin, bu olumsuz gelişmelerden yara almadı.

Ancak, ekonomilerin birbirlerine çok sıkı bağlarla kenetlendiğini söyleyen uzmanlar krizin hala atlatılmış olmadığına dikkati çekiyor.

voa