"İstanbul Bildirgesi asgari standartları öngören bir rehberdir"

ANKARA (AA) - Birleşmiş Milletlere üye çok farklı coğrafi bölge ve hukuk sistemleri dikkate alınarak hazırlanan ve yargıda şeffaflığa ilişkin asgari standartları öngören İstanbul Bildirgesi'nin bir rehber niteliği taşıdığı bildirildi.

Yargıtay Birinci Başkanlığından yapılan yazılı açıklamada, 11-12 Ekim 2018'de gerçekleştirilen "4. Uluslararası Yüksek Mahkemeler Zirvesi"nde teyit edilen İstanbul Bildirgesinin 3. maddesiyle ilgili Türkiye Barolar Birliğinden ve İstanbul Barosundan eleştiriler geldiği hatırlatıldı.

Bu konuda, özellikle avukatlar tarafından sosyal medyada konunun değerlendirme ve algılanma şekli dikkate alınarak açıklama yapılmasının zorunlu görüldüğü ifade edilen açıklamada, eleştirilerin odağında Bildirge'nin 3. maddesindeki "Mahkemeler avukatlık yetkisi olmayan uygun kişilerin mahkeme nezdinde tarafları temsil etmesine izin verebilir." ifadesi ile İstanbul Bildirgesi Uygulama Tedbirlerinin 3. maddesindeki "Yargı; Koşulların gerekli kıldığı durumlarda, ruhsatsız uygun kişilerin mahkemede bir tarafa yardımcı olmasına izin vermelidir." cümlesinin yer aldığı kaydedildi.

Zirvenin "Yargıtay Etik, Şeffaflık ve Güven Projesi" kapsamında, Yargıtayın ev sahipliğinde Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) ile yapılan iş birliği çerçevesinde düzenlendiği aktarılan açıklamada, zirveye 5 kıtadan ve 30 ülkeden yüksek mahkeme başkanları ve temsilcileri ile uluslararası uzmanların katıldığı hatırlatıldı.

Açıklamada, zirve sonucunda Yargıtayın ev sahipliğinde düzenlenen 3. Uluslararası Yüksek Mahkemeler Zirvesinde onaylanan Yargıda Şeffaflığa İlişkin İstanbul Bildirgesinin bir kez daha teyit edildiği, "İstanbul Bildirgesi Uygulama Tedbirleri Taslağı"nın da bazı düzeltmeler yapılarak kabul edildiği bildirildi.

"Yargıtay Etik, Şeffaflık ve Güven Projesi" kapsamında yapılan tüm çalışmaların Yargıtayın internet sitesinde erişime açıldığı ifade edilen açıklamada, zirve kapsamında yapılan tüm faaliyetler ve yayınların da Yargıtayın büyük önem verdiği şeffaflık ve topluma karşı hesap verebilirlik anlayışı çerçevesinde ulusal ve uluslararası kamuoyunun denetimine açık şekilde yürütüldüğü ve bu yayınların bu amaçla oluşturulan http://www.summitofhighcourts2018.com internet sitesinde yayınlandığı kaydedildi.

İstanbul Bildirgesi ve İstanbul Bildirgesi Uygulama Tedbirlerinin Yargıtayın öncülüğünde geliştirilen yargıda şeffaflığa ilişkin ilk uluslararası metin olduğunun altı çizilen açıklamada, şu değerlendirmelere yer verildi:

"Bu metin sadece Türkiye'ye özgü bir metin olmayıp, Birleşmiş Milletlere üye çok farklı coğrafik bölge ve hukuk sistemleri dikkate alınarak hazırlanan ve yargıda şeffaflığa ilişkin asgari standartları öngören bir rehber niteliği taşımaktadır. Bu sebeple zirveye 5 kıtadan, çok farklı coğrafyalardan ve hukuk sistemlerinden 30 ülke katılım sağlamıştır.

Tüm hukukçular tarafından bilindiği üzere, uluslararası nitelikteki insan hakları metinlerinin hiçbir hükmü, daha yüksek standarttaki bir ulusal uygulamayı etkilemez, sınırlandırmaz ya da bu yüksek standartların daha aşağıya çekilmesine yol açacak şekilde yorumlanamaz. Nitekim, bu temel hukuk ilkesine bazı uluslararası metinlerde de açıkça yer verilmiştir. Ayrıca, işin doğasından kaynaklanan bu mantıksal sonuca varmak için açık bir hükme de ihtiyaç bulunmamaktadır."

Yargıtayın liderliğinde büyük çaba ve özveriyle oluşturulan ve uluslararası toplum tarafından da kabul gören İstanbul Bildirgesi ve İstanbul Bildirgesi Uygulama Tedbirlerinin, Birleşmiş Milletlere üye devletlerin hukuk sistemlerinin Bildirgede öngörülen tüm standartları karşılamasını amaçladığı vurgulanan açıklamada, şu ifadeler yer aldı:

"Bu sebeple, insan haklarına ve hukuka gönülden bağlı hukukçuların hassasiyet duymaları gereken asıl nokta, İstanbul Bildirgesinde yer alan asgari standartların üzerindeki ulusal kanun ve uygulamalar değildir. Tam aksine, asıl çaba gösterilmesi gereken konular, İstanbul Bildirgesi'ndeki asgari standartların altında kalan ulusal uygulamalardır."